Mustafa Irgat şiiri için söz tesellisi*
Söz için-
Ece Ayhan’da tarih ısrarı; metne anlam varlığını kavuşturan, merkeziyetin arzularına diyalektik unsur olarak tekabül eden, zihin tarihinin kodlarıdır.
Anlam, metnin doğurgan olmayan yanları ile de varlık kazanmıştır. Argodan arkaik dile doğurgan olmayan dil, varlığını Ece Ayhan ile okurun hiza yoklamasında fe[r]da eyle[t]miştir.
Felsefenin kazanımı ile metnin, yazın ile arasında tekamülü olan dil, birbirinden tarih kazanımında Ece Ayhan şiirinde kopar: arkaik dil ile bildirişim arasındaki kopma Ece Ayhan’ın dil ısrarı ile oluşmuştur. Dilin anlattığından ziyade; dil ile anlatım arasında tarih, araç olmuştur. Dil tamamlanmamıştır, o halde tarihe tamamlamadığı hali ile isyan eder, anlamı bozar, hatta, başka anlamlar algıya ayna tutar.
Mustafa Irgat şiirinde ise dil: şiirin sarkaç edindiği ve zamana gem vuran anlam bırakır. Ece Ayhan’ın şiir ile dil arasında ilişki Mustafa Irgat şiirinde ham haldedir: dil teselli kazanmış ve isyana sürüklenmiştir. Dilbilim anlamını tekrar eden değil kendini yeniden bozan metin ile anlam kazanmayı merkez edinmiştir.
Saz için-
Susan kelimeleri dahası unuttuğu kelimeleri kefenin öbür yanında Stéphane Mallarmé tutmuştur.
Stéphane Mallarmé kelimenin sustuğunu fark etmiştir; Cenap Şahabettin tarihin ve toplumun kelimeleri susturduğunu; Ece Ayhan ise susa susa unuttuğumuz kelimeler ile büyü yapmıştır; Mustafa Irgat ise unuttuğumuz kelimeler ile isyan etmiştir.
Mustafa Irgat arkaik dil dolayımını yergide kullanarak toplumcu şair sayılabilir. Sınıfsız toplumun isyancı ozanı, dilinin sınıfsal öğelerini anlamlandırması ile ses katmanı oluşturmuştur. Ece Ayhan’da ise, dilin kazanması gereken anlam olmasa da üslup kazanmış metni iktidarın anlamlandırılması gerekli idi. İktidar anlayacaktı, tarihin yeniden yazılması talihin yeniden yazılması demek olduğunu.
İktidar olmak kötü talih olmasa da kötülüğün kazanılmış tarihi idi.
Fuhuşun tarihi derken, Ece: fuhuşun anlam kazanımını kendi sözceleminde duyurma ihtiyacını imledi: fuhuş şairi tarafından kazanılmış bir kelime ise, tarihi yeniden yazılacaktı. Arkaik dil, talihsiz dil ise, talih iktidarın anladığı dilden konuşmaktı, Ece‘de…
Fuhuş; kötünün talihinden doğan nimet ya da rızık.
Rızık: bazen de, razı olmak kötüye.
Algının doğuracağı anlamı bozmak için “tarih” ile şerh atmak, anlama yeniden başlamak olduğu kadar, anlamın kaybettiği tarihi de ya da uzak anlamları da kazanmak gayesi göz ardı edilemez. Dilin uzak zamandan uzak anlamına kadar, tarih, coğrafyası ile pervane etmiştir.
Anlamlı kılmak iktidarın uğraşıdır. Şiirin, dizgeleştirme sorunsalı vardır. Toplumun dinamiği ise kırılmadır. Şiirin kırılması ise dilsel dönüşümün bazen de devrimlerden kaoslara; besleyici, kararsız bırakıcı olgulara da bağlı olabilir.
Mustafa Irgat ile Ece Ayhan tarihin bıraktığı ama sahiplenilmeyen dili bulmuştur: zaman içinde.
Zaman: dilini besleyen tarih.
Tarih beslediği dili büyüten embriyo.
Mustafa Irgat şiirinde anlatı; alışılagelmiş ifade ile kitle iletişim araçlarına dahil edilmiş unsur olarak değil; alıntıya dahil teknik olanakların dizgisel tahakküm kabul etmeyişidir.
İktidara şerh koymak ve anlamlarını kırmak için dilini arkaik beslemiştir.
Arkaik kelime kullanmış, hattı zatında, Darwinist süreci dilsel metafor haline getirmiştir. Argoya kazanımını, yan anlama ait kelimelerin oluşturduğu toplumsal dizge içerisinde, metafor halinin söz halini alması olarak akla getirilebilir.
*Çilingir - Sofası
’ndan
(kitap-lık/166 Mart/Nisan 2013)
